Niedrożność jelit – RTG i inne badania, które można wykonać

Niedrożność jelit to stan wymagający leczenia, gdyż grozi rozwojem tzw. ostrego brzucha. Poznaj możliwe przyczyny niedrożności jelit oraz dowiedz się, w jaki sposób lekarz ustala rozpoznanie. Sprawdź, na czym polega leczenie niedrożności jelit.

Od czego robi się niedrożność jelit?

Niedrożność jelit to stan zatrzymania fizjologicznego pasażu treści pokarmowej. Do powstania tej patologii doprowadzić mogą przeszkody mechaniczne lub zaburzenia czynnościowe – brak lub zaburzenie ruchów perystaltycznych. Wśród tych pierwszych najczęściej wymienia się zrosty otrzewnowe po poprzednich operacjach oraz przepukliny brzuszne. Przeszkody mechaniczne stanowić mogą również stopniowy rozrost guza wewnątrz jelita albo umiejscowionego w niedalekiej lokalizacji i wywołującego ucisk na jelito.

Do mechanicznej niedrożności jelit prowadzą: skręt pętli jelita, obecność ciała obcego w jelicie, choroby zapalne jelit (np. choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego). Do czynnościowej niedrożności jelit przyczynia się wiele stanów, w tym m.in.: zapalenie wyrostka robaczkowego, pęknięcie torbieli jajnika, niedokrwienie jelit, mocznica, zapalenie otrzewnej.

Czy niedrożność jelita boli?

Typowym objawem niedrożności jelita jest ból brzucha. Pojawia się jako pierwszy z towarzyszących tej patologii dolegliwości. Na początku ból ma charakter kolkowy, napadowy. Dochodzi do jego okresowego natężenia się, a wraz z zaawansowaniem patologii odstępy pomiędzy falami bólu są mniejsze, aż staje się on tępy i stały. Podczas badania palpacyjnego lekarz stwierdza tkliwość palpacyjną.

Poza bólem brzucha objawami niedrożności jelit są:

• nudności i wymioty – pojawiają się wcześniej i mają większe nasilenie w wysokiej niedrożności (w dwunastnicy i w jelicie czczym), w niskiej niedrożności (w jelicie krętym i grubym) pojawiają się później i mają mniejszą intensywność. W przypadku utrzymującej się przez dłuższy czas niedrożności występują wymioty kałowe. Chory zwraca treść jelitową, która przeszła w niedrożnym jelicie procesy gnilne;
• zatrzymanie gazów i stolca – towarzyszy z reguły całkowitej niedrożności jelit, początkowo może nie występować, gdyż dochodzi do opróżniania części jelita znajdującej się poniżej przeszkody;
• wzdęcie brzucha – stanowi późny objaw niedrożności jelit, najbardziej intensywne jest w niskiej niedrożności.

Jak rozpoznać niedrożność jelit?

Jak w każdej chorobie, tak i w niedrożności jelit diagnostyka rozpoczyna się od badania podmiotowego i przedmiotowego. Podstawą rozpoznania są badania obrazowe. Z reguły w pierwszej kolejności przy podejrzeniu niedrożności jelit wykonywane jest RTG jamy brzusznej w pozycji stojącej lub bocznej. Na zdjęciu radiologicznym zaobserwować można poziomy płynów w rozdętych pętlach jelitowych, do czego prowadzi rozdzielenie treści jelitowej na frakcję gazową i płynną. Przyjęto, że poziomy płynów wynoszące ponad 2,5 cm to objaw patognomoniczny. Oznacza to objaw kliniczny, który bywa często wystarczający do postawienia rozpoznania choroby.

Zdarza się, że rozdęte pętle jelit nakładają się na siebie, utrudniając rozpoznanie. RTG w większości przypadków nie pomoże ustalić przyczyny niedrożności. Wykorzystanie środka cieniującego pozwala na określenie dokładnego miejsca niedrożności w jelitach, jednak wskazane jest wyłącznie w szczególnych okolicznościach.

W diagnostyce wykorzystywana jest ultrasonografia. USG bywa utrudnione z uwagi na towarzyszące niedrożności rozdęcie jelit. Umożliwia ocenę miejsca niedrożności, ściany jelita i przepływu przez naczynia krwionośne. Pozwala przyjrzeć się perystaltyce jelit w celu różnicowania niedrożności funkcjonalnej z mechaniczną.

W przypadku trudności diagnostycznych zlecona zostaje tomografia komputerowa, która znajduje zastosowanie zwłaszcza w niedrożności z zadzierzgnięcia czy uwięźnięcia przepukliny. W razie wątpliwości diagnostycznych przeprowadza się laparotomię zwiadowczą lub laparoskopię. U pacjentek w ciąży można rozważyć rezonans magnetyczny, aby uniknąć promieniowania jonizującego. Istotne jest również wykonanie badań laboratoryjnych – m.in. morfologii krwi, stężenia elektrolitów, mocznika, kreatyniny, amylazy, lipazy, glukozy i układu krzepnięcia.

Zobacz także: Jak diagnozować przetokę odbytu?

Jak udrożnić jelita?

Niedrożność jelita wymaga leczenia, gdyż konsekwencją tego stanu może być tzw. ostry brzuch, który jest zagrożeniem dla życia. Leczenie niedrożności jelit zależy od odpowiedzialnej za jej powstanie przyczyny. W przypadku niedrożności mechanicznej wykonuje się zabieg chirurgiczny, w którym dokonuje się usunięcia „przeszkody”. Przed zabiegiem należy zadbać o wyrównanie gospodarki wodno-elektrolitowej. Choremu podawane są dożylnie płyny i antybiotyki oraz odbarcza się jelito poprzez odsysanie jego treści przez zgłębnik.

W przypadku gdy treść z jelit wyleje się do jamy brzusznej, konieczne jest jej oczyszczenie – płukanie. W czynnościowej niedrożności jelit postępowanie bywa różne. Przykładowo w zapaleniu wyrostka robaczkowego konieczny jest zabieg, a w stanach zapalnych jelit z reguły prowadzone jest leczenie zachowawcze.

Zobacz także: Perforacja jelita – przyczyny, objawy, sposoby leczenia

Bibliografia
1. F. Catena, B. De Simone, F. Coccolini i wsp., Bowel obstruction: A narrative review for all physicians, „World Journal of Emergency Surgery” 2019, t. 14, nr 1–8.
2. A. Smereczyński, Praktyka kliniczna – ultrasonografia: 59-letnia kobieta z bólem brzucha, „Medycyna Praktyczna” 2017, nr 6, s. 72–74.