Reaktywne zapalenie stawów – co to jest? Objawy, przyczyny, zapobieganie choroby

Reaktywne zapalenie stawów może się rozwinąć u każdego – zarówno u dzieci, jak i osób dorosłych. Aby ograniczyć ryzyko jego wystąpienia, konieczne jest unikanie zakażenia drobnoustrojami. Sprawdź, jakie może być podłoże reaktywnego zapalenia stawów i jak przebiega ta choroba.

Co to jest reaktywne zapalenie stawów?

Reaktywne zapalenie stawów, dawniej określane jako zespół Reitera, rozwija się w wyniku wcześniejszej infekcji. Patogeneza reaktywnego zapalenia stawów nie jest w pełni jasna. Rozważa się kilka hipotez. Miejscowa odpowiedź układu immunologicznego skierowana na drobnoustroje chorobotwórcze lub na ich fragmenty znajdujące się w obrębie stawów czy przewlekłe zakażenie bakteryjne sprzyjają rozwojowi stanu zapalnego. U 65–85% pacjentów chorujących na ReA stwierdza się ponadto obecność antygenu HLA-B27. A to tylko wybrane możliwe podłoża tej choroby.

Co może powodować reaktywne zapalenie stawów?

Drobnoustrojami, które mogą odpowiadać za reaktywne zapalenie stawów, są:

• wirusy, np. HIV;
• pałeczki jelitowe np. pałeczka paraduru (Salmonella enteritidis); stanowią one główną przyczynę reaktywnego zapalenia stawów wśród dzieci – odpowiadają nawet za 80% przypadków;
• chlamydie, np. Chlamydophila pneumoniae, Chlamydia trachomatis;
• inne bakterie, np. Borrelia burgdorferi, dwoinka rzeżączki (Neisseria gonorrhoeae).

Jak widać, reaktywne zapalenie stawów może być nawet wynikiem chorób przenoszonych drogą płciową, takich jak rzeżączka czy chlamydioza. Można spotkać również nazwę SARA – sexually acquired reactive arthritis. W przypadku dzieci coraz częściej mówi się o reaktywnym zapaleniu stawów kontekście COVID-19. Na skutek zakażenia wirusem SARS-CoV-2 w populacji dzieci rozwinąć się może pediatryczny wieloukładowy zespół zapalny związany z COVID-19 (tzw. PIMS).

Zobacz także: Ból stawu kolanowego – przyczyny i sposoby leczenia

Kogo dotyczy reaktywne zapalenie stawów?

Reaktywne zapalenie stawów może się rozwinąć w każdym wieku, najczęściej dotyczy jednak młodych dorosłych (w wieku około 30 lat). Choroba jest nieco częściej stwierdzana u mężczyzn. Badania donoszą, że w Ameryce Północnej, Kanadzie i Wielkiej Brytanii choroba ta stanowi 4,1–8,6% przyczyn hospitalizowanych na oddziałach reumatologii dziecięcej. Przebieg choroby u dzieci jest zazwyczaj łagodniejszy niż u dorosłych.

Reaktywne zapalenie stawów – objawy

Reaktywne zapalenie stawów jest chorobą o różnorodnej manifestacji klinicznej. Dolegliwości mogą dotyczyć stawów kręgosłupa, stawów obwodowych, układu pokarmowego, narządu wzroku. Najczęściej jednak objawami reaktywnego zapalenia stawów są:

• zapalenie cewki moczowej – stan zapalny w końcowej części dolnych dróg moczowych, któremu towarzyszyć mogą takie objawy, jak wyciek z cewki moczowej, ból podczas oddawania moczu, częstomocz, swędzenie zewnętrznego ujścia cewki moczowej, ropomocz;
• zapalenie spojówek lub tęczówki – typowe objawy to uczucie obecności ciała obcego w oku, przekrwienie, łzawienie, pieczenie, światłowstręt, kłucie, swędzenie, obecność wydzieliny;
• symptomy ze strony błon śluzowych i skóry – rumień guzowaty (po zakażeniu Yersinia spp.), niebolesne, płytkie owrzodzenia błon śluzowych, wykwity grudkowo-łuskowe z nadmiernym rogowaceniem podeszwowej części stóp, aftowe zapalenie jamy ustnej;
• zapalenie stawów – nierzadko asymetryczne wędrujące nieropne zapalenie błony maziowej stawów, zazwyczaj występuje w stawach w obrębie kończyn dolnych (np. staw kolanowy, skokowy), rzadziej w obrębie stopy i kończyn górnych. Objawom ze strony układu ruchu mogą towarzyszyć dolegliwości ogólne jak zmniejszenie masy ciała, osłabienie, podwyższona temperatura ciała, zmęczenie i bóle mięśni.

Zobacz także: Staw rzekomy – co to jest? Objaw, przyczyny i sposoby leczenia

Reaktywne zapalenie stawów – ile trwa?

Objawy reaktywnego zapalenia stawów pojawiają się zazwyczaj po upływie 1–4 tygodni od przebytej infekcji. Aktywny okres choroby utrzymuje się do kilku miesięcy. Następnie stan zapalny stawów ustępuje i może dojść do stałej remisji albo fazy nawracającej aktywności choroby.

Sprawdź też: Rezonans magnetyczny stawów i tkanek miękkich w kończynach

Jak zapobiec reaktywnemu zapaleniu stawów?

Najlepszym sposobem na zapobieganie reaktywnemu zapaleniu stawów jest unikanie infekcji. Wskazane jest prowadzenie higienicznego trybu życia i przestrzeganie zasad zdrowego stylu życia. W ten sposób zapewni się dobre funkcjonowanie układu odpornościowego. Profilaktyka odnosić się może również do konkretnych drobnoustrojów będących potencjalnymi czynnikami ryzyka reaktywnego zapalenia stawów. Przykładowo częstą przyczyną tej choroby jest infekcja chlamydiami, dlatego należy zapobiegać zakażeniom przenoszonym drogą płciową. Wskazane jest korzystanie z prezerwatywy, unikanie przypadkowych kontaktów seksualnych, a przy zakażeniu objęcie leczeniem partnera seksualnego.

Bibliografia
1.    O. Keisuke, K. Mitsumasa, S. Teppei, Reactive arthritis after COVID-19 infection, „RMD Open” 2020, t. 6, nr 2.
2.    H. Przepiera-Będzak, I. Brzosko, Reaktywne zapalenie stawów, https://podyplomie.pl/wiedza/wielka-interna/1419,reaktywne-zapalenie-stawow [dostęp: 07.07.2022].
3.    M. Puszczewicz, Reaktywne zapalenie stawów, „Reumatologia” 2016, supl. 1, s. 68–71.
4.    А. Tugelbayeva, R. Ivanova, М. Goremykina, Reactive arthritis in children (review), „Georgian Medical News” 2021, nr 311, s. 130–135.