Ból kręgosłupa – przyczyny choroby, badania, leczenie

Ból kręgosłupa – przyczyny i czynniki ryzyka
 

Ból kręgosłupa to objaw, który może wynikać z szeregu różnych chorób, urazów i zwyrodnień. Różna może być także lokalizacja dolegliwości, gdyż niektórzy pacjenci odczuwają ból górnego odcinka kręgosłupa, inni środkowego, jeszcze inni dolnego, czasami z towarzyszeniem rwy kulszowej, gdy przeszywający ból promieniuje do pośladka i nogi.(2)

Ból może być ostry, gdy utrzymuje się maksymalnie do 6 tygodni, wówczas typową przyczyną jest uraz, spowodowany na przykład upadkiem albo dźwiganiem ciężarów. Kiedy natomiast utrzymuje się dłużej, zazwyczaj ponad 3 miesiące, mówimy o postaci przewlekłej. Takie sytuacje mają jednak miejsce znacznie rzadziej.(3)

Do częstych przyczyn bólu kręgosłupa należą:

• nadwyrężenie mięśnia lub więzadła,
• wypadnięcie lub pęknięcie dysku,
• zapalenie kości i stawów (lub inne schorzenia zapalne),
• skrzywienia kręgosłupa, np. skolioza,
• osteoporoza.(3,4)

Niektóre osoby są bardziej niż inne narażone na bóle kręgosłupa. Znaczenie ma tutaj styl życia, a szkodliwa może być zarówno ciężka praca fizyczna, jak i długotrwałe spędzanie czasu w pozycji siedzącej. Unikanie aktywności fizycznej prowadzi bowiem do osłabienia mięśni, które nie stanowią wystarczająco silnej podpory dla układu kostnego. Tymczasem kręgosłup każdego dnia jest narażony na wysokie obciążenie i potrzebuje solidnego wsparcia. Siedzący tryb życia w połączeniu z przejadaniem się skutkuje również dodatkowymi kilogramami, które każdego dnia obciążają kręgosłup.(3)

Kolejnym czynnikiem ryzyka jest utrzymywanie złej postawy. Jeśli miejsce pracy jest mało ergonomiczne lub przyjmujemy złą pozycję podczas podnoszenia ciężkich obiektów (typowym błędem jest schylanie się zamiast podnoszenia na ugiętych nogach), wówczas ból kręgosłupa jest bardzo prawdopodobnym następstwem tych zaniedbań.

Jak wygląda diagnostyka schorzeń kręgosłupa?
 

Silny lub powtarzający się ból kręgosłupa zawsze wymaga kontaktu z lekarzem. Powszechna skala tego rodzaju dolegliwości nie oznacza, że należy je traktować jako oczywistość. Gdy bowiem cierpi kręgosłup, każda aktywność staje się problematyczna, co skłania do częstego sięgania po leki przeciwbólowe, które powinny stanowić jedynie okazjonalną pomoc. Wiele dolegliwości bólowych, zwłaszcza na wczesnym etapie, można złagodzić przy minimalnym korzystaniu z farmakoterapii.

Najpierw jednak konieczne jest wykonanie badań, które pozwolą ustalić przyczynę bólu. W tym celu zastosowanie mają takie procedury, jak:

• prześwietlenie kręgosłupa,
• tomografia komputerowa,
• rezonans magnetyczny,
• ultrasonografia,
• badanie krwi (gdy lekarz podejrzewa, że przyczyną bólu jest choroba infekcyjna),
• rzadziej: scyntygrafia kości.(4)

W przypadku podejrzeń depresji lub stanów lękowych mogących objawiać się dolegliwościami bólowymi sugerującymi schorzenia kręgosłupa wskazana jest konsultacja psychiatryczna.

Zobacz także: Rezonans (MRI) kręgosłupa - zalecenia i przebieg badania

Ból kręgosłupa – leczenie, rehabilitacja i profilaktyka
 

Uporanie się z bólem kręgosłupa nie zawsze jest proste. Wiele zależy od przyczyny i stopnia zaawansowania choroby. W momencie nasilenia objawów mogą być konieczne środki przeciwbólowe, które umożliwiają pracę i normalne funkcjonowanie. Środki o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym można stosować także w postaci preparatów zewnętrznych (kremów, maści). W przypadku łagodnego lub umiarkowanego bólu lekarz może zarekomendować także leki rozluźniające mięśnie. W cięższych przypadkach ulgę przynoszą zastrzyki z kortyzonu.(3)

Terapia chorego kręgosłupa wymaga jednak wielokierunkowego działania. Bardzo dobre efekty można uzyskać dzięki różnym metodom rehabilitacyjnym, takim jak:

• masaże: pomagają rozluźnić mięśnie, poprawić cyrkulację krwi i złagodzić ból,
• zabiegi laserowe: działają przeciwbólowo i wspomagają regenerację tkanek,
• krioterapia, czyli terapia z wykorzystaniem zimna: pomaga radzić sobie z bólem, obrzękami i napięciem mięśni,
• elektroterapia, czyli zabiegi z wykorzystaniem prądu o różnej częstotliwości; przykładami są metoda TENS (przezskórna stymulacja nerwów) lub DDM (prądy diadynamiczne),
• magnetoterapia, która wykorzystuje pole magnetyczne o niskiej częstotliwości i działa nawet na głęboko położone tkanki.(4,5)

Istotne są jednakże przeciwskazania do powyższych zabiegów. Większości z nich nie powinno się wykonywać w stanie ostrych dolegliwości. Konieczna jest każdorazowo konsultacja lekarska.

Zobacz także: Jakie są przyczyny bólu z tyłu głowy? Jakie badania wykonać?

W zaawansowanych przypadkach choroby kręgosłupa wymagają operacji.
 

Ogromną rolę w powrocie do zdrowia i pełni sił odgrywają także zmiany w stylu życia. Warto o nich pamiętać nawet wówczas, gdy ból ustąpi, aby zmniejszyć ryzyko nawrotów. W profilaktyce bólu kręgosłupa ważna jest aktywność fizyczna, jednak uwaga – w przypadku stwierdzonej choroby rodzaj aktywności zawsze należy skonsultować z lekarzem lub rehabilitantem. Ponadto zalecane jest pozbycie się ewentualnej nadwagi, co powinno odciążyć kręgosłup. W trakcie pracy biurowej kluczowe jest utrzymywanie właściwej postawy i zadbanie o ergonomiczne stanowisko: dobrze wyprofilowane krzesło, odpowiednia wysokość biurka, unikanie garbienia się. O prawidłowej postawie warto pamiętać także podczas podnoszenia ciężkich przedmiotów czy nawet wykonywania rutynowych prac domowych – dobrze jest omówić to ze specjalistą. Przydatne może być też znalezienie skutecznych technik radzenia sobie ze stresem, co powinno odbić się pozytywnie na ogólnym zdrowiu i samopoczuciu.(6,7)

Zobacz także: Tomografia głowy – na czym polega?

Piśmiennictwo:

1.     Back Pain Facts and Statistics. https://www.acatoday.org/Patients/What-is-Chiropractic/Back-Pain-Facts-and-Statistics Data dostępu: 17.02.2020.

2.     Back Pain Health Center. https://www.webmd.com/back-pain/default.htm Data dostępu: 17.02.2020.

3.     Back pain. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/back-pain/diagnosis-treatment/drc-20369911 Data dostępu: 17.02.2020.

4.     Low Back Pain Fact Sheet. https://www.ninds.nih.gov/Disorders/Patient-Caregiver-Education/Fact-Sheets/Low-Back-Pain-Fact-Sheet Data dostępu: 17.02.2020.

5.     Korabiusz K. i wsp. Przegląd najczęściej stosowanych metod fizjoterapii w zespołach bólowych kręgosłupa wśród pacjentów NZOZ ŚROD-MED w Policach. Journal of Education, Health and Sport. 2016;6(4):127-140.

6.     Berry J. 11 ways to treat back pain without surgery. https://www.medicalnewstoday.com/articles/325609#posture Data dostępu: 17.02.2020.

7.     Rehab to Ease Back Pain. https://www.webmd.com/back-pain/rehab-back-pain#1 Data dostępu: 17.02.2020.